Karar verme sürecinizi geliştiren 3 yöntem

Karar verme sürecinizi geliştiren 3 yöntemi Harvard Business Review Dergisi'nin Walter Frick tarafından yazılmış bir yazısından  derleyerek yazıyorum. Yazı bildiğim kadarıyla henüz türkçeye kazandırılmamış. Yazıda çok kısa ve öz bir biçimde 2 noktadan bahsedilmiş. Birincisi verilen bir karar sonucunda oluşabilecek farklı sonuçların gerçekleşme olasılığı. İkincisi ise bu sonuçların her birinin gerçekleşmesini ne derece istediğimiz. Yani sonuçların gerçekleşme olasılığı ve bu sonuçların gerçekleşmesini isteyip istemememiz.Bu iki durumu kısaca tahmin ve yargı olarak adlandırmış. Bunları ortaya koyarken kullanılacak 3 yöntemden bahsetmiş.
Birinci yöntem kendinizden o kadar da emin olmayın diyor. Yani A olayının gerçekleşmesi durumunda B olayı olacaktır bundan eminim başka yolu olamaz demeyin. Her zaman C ya da D sonucu da gerçekleşebilir bunu göz ardı etmeyin.
İkinci yöntem de ise kendinize bu olayın genellikle ne kadar sıklıkla gerçekleştiğini sorun diyor. Yani baz alınacak birkaç olayı örnek olarak değerlendirin. Örneğin bir eşyazara kitabın bir bölümünü ne kadar zamanda yazarsın diye sorulduğunu düşünün. Yazarın bir karar verip yanıt vermesi bekleniyor. Yazar 18 ay olarak cevap veriyor ama editöre de ortalama böyle bir işin daha önceki deneyimleri doğrultusunda ne kadar zamanda bitirilebileceğini soruyor. Editör, tahmini 7 yıl diye cevap veriyor. Ancak eşyazarların ortalama cevabı 18 ay ile 2,5 yıl arasında olmuş. Bu örnekten yola çıkarak karar verirken daha çok araştırma yaparak örnek olayları değerlendirmek mantıklı olacaktır.
Üçüncü yöntem ise olasılık kavramını daha iyi kavramakla ilgili. Yani temel istatistik bilgisi öğrenmeyi öneriyor. İyi bir kaynaktan biraz zaman harcayarak temel olasılık konusundaki bilgi birikiminizi arttırın.  
Ben bu yazıyı kendim için oldukça faydalı buldum. Umarım siz de karar vermeniz gereken durumlarda bu yazıdaki önerileri değerlendirirsiniz.Yazıyı okurken size eşlik etmesi için Venedik'teki San Marco Meyda'nından bir fotoğrafımı seçtim:)

Google'dan Öğrendim: Bahçe Bostan İşleri, 3 Kız Kardeşler

 Üç kızkardeşler (Three sisters) bir bahçede mısır, fasülye ve kabağın aynı anda ve bir arada yetiştirilmesine verilen bir ad. Üç kız kardeşler terimi Türkçe'de çok kullanılan bir terim değil, ama farkında olmadan çoğu bahçede üç kız kardeşler yanyana yetiştirilir. Bu üç bitki bahçede birbirlerine kız kardeşler gibi destek olurlar. Fasülye mısırın uzun gövdesine tırmanarak kendine yol açar, aynı zamanda da toprağı azotla zenginleştirir.  Fasülyenin köklerinde havadaki serbest azotu alıp bitkiler için kullanılabilir form haline dönüştüren bakteriler yaşar. Bu bakteriler fasülyenin köklerinde yumrular oluşturarak kolonize olurlar. İsimleri de Rhizobium bakterileridir. Bu yararlı bakteriler sayesinde fasülye yüksek proteinli tohum üretebilirken çevresinde bulunan bitkiler de  topraktaki fazla azotu kullanabilir. Üçüncü kız kardeş olan kabak ise genellikle mısır ve fasülyenin etrafına ekilir, yapraklarıyla toprağı kaplayarak hem haşeratların gelmesini engeller hem de toprağı serin ve nemli tutar. Genellikle üç kızkardeşlerin bahçedeki ekim formasyonları, mısırın etrafına bir ya da iki kök fasülyenin ekilmesi ile olur. Mısırlar ise kendi aralarında bir küme oluşturur ve bu kümenin dış kısımlarına da kabaklar ekilir, genellikle 4 köşede kabak olur.

 

Ne Kadar Zor Olabilir ki?

Yeni bir alışkanlık kazanmaktan bahsediyorum, ne kadar zor olabilir ki? Ama gerçekten zor özellikle bunu nasıl yapabileceğiniz hakkında bir fikriniz yoksa. Durduk yere neden yeni bir alışkanlık kazanalım ki, nedeni çok basit her zaman daha iyisini yapabilmek için. Sabah rutininizi düşünün, zar zor yataktan kalktıysanız, sizce de birşeyler değişmemeli mi? Peki bu tabloda ne değişebilir? İlk akla gelen değişiklik ne kadar uyuduğunuzla ilgili olmalı. Kendimden bildiğim için söylüyorum eğer 8 saatten az uyuyorsam ve bunu haftanın her günü böyle yapıyorsam, artık sabahları uyanmak bir işkenceye dönüşmeye başlıyor. Ne zaman ki geç kalksam ya da erken yatsam sabahki stres düzeyim belirgin bir şekilde azalmış oluyor. O ruh haliyle balkona çıkıp bir dakika bile olsun temiz hava alıp çiçeklerime bakmak içinden geliyor ya da sevdiğim bir şarkıyı açmaya bir dakika ayırıyorum, kısacası kendimi daha iyi hissedebiliyorum. Demek ki böyle hissedebilmek için  rutinime yeni bir alışkanlık eklemem gerekli. Aslında bu kolay birşey değil, şimdiye kadar hep akşamları geç yatıp dolu dolu bir gün geçirdiyseniz, şimdi yatma saatinizi erkene çekmek sizin için çok zor olabilir. Ama bunu kolay yapmanın birkaç yolunu biliyorum. En azından bende işe yarayan birkaç yolunu biliyorum. Uykuyla ilgili verdiğim örneği, beslenme şeklinizi değiştirmek, spor yapmak, sevdiğiniz kişilere daha çok zaman ayırmak, ya da aklınıza gelen herhangi bir şey için uygulayabilirsiniz. Bir alışkanlık edinmek için birinci adım iyi bir motivasyonunuzun olması. Motivasyon kısmını verdiğim örnekten açıklamaya çalışayım.  Kazanmak istediğim alışkanlık "Güne uykumu alarak başlamak" olsun. Kendim için ideal uyku saatimi ben zaten az çok biliyorum. Benim için 8 saat, bu sizin için daha farklı olabilir. 8 saat uyumak için beni ne motive edebilir, bunları listelersem eğer benim motivasyonum da bunlar olacaktır. Listeliyelim,
-Sabahları işe hazırlanırken daha az stresli olmak, günün devamında da daha az stresli olmamı sağlıyor
-Daha sağlıklı olmak. Bir insanın ihtiyacından daha az uyuması ile metabolizmasında meydana gelenler hakkında yeterli ve doğru bilgiye ulaştığımda öğrendiğim gerçekler beni daha çok uyumam konusunda ikna etti. Örneğin bu video. Linkini bırakıyorum. https://www.youtube.com/watch?v=Y-8b99rGpkM 
-Akşam işten döndüğümde yapmak istediğim herşeyden uykum olmadığı için daha fazla keyif alabilmek.
Bu listenin daha uzun ya da daha kısa olması tamamen size bağlı. Benim listem bu kadar ama bence oldukça etkili bir liste.
Şimdi bu liste ne işe yarayacak. Temel olarak bu listedeki her madde aslında benim isteklerim. Bu isteklerime kavuşmak için de yapmam gereken şey kazanmak istediğim alışkanlığım yani "Güne uykumu alarak başlamak".Demek ki hayatımdaki bir şeyi değiştirdiğimde birçok isteğime kavuşabileceğim. Şimdi elimizde yapmak istediğimiz değişiklikle ilgili motivasyonumuz olduğuna göre bu değişikliği yapmamıza bize ne engel olabilir ki diye düşünebilirsiniz, ama işin zor olan kısmı da zaten burası. Normalde 6 saat uyuyan biri elinde motivasyonu da olsa 8 saat uyumayı nasıl başarabilir. Büyük olasılıkla sabah işe gitme saatini ileriye alma şansımız olmadığı için elimizdeki tek seçeneğimiz erken yatmak, bu da akşamları 2 saat daha az uyanık kalmak demek. Yani belki Netflix'de 2 bölüm  daha az dizi izleyeceksiniz, ya da dışarı çıkacaksanız eve daha erken döneceksiniz demek oluyor. Kolay kolay başarılabilecek bir hedefmiş gibi durmuyor değil mi? Her ne kadar da kendinize ben bunu başarabilirim deseniz de uzun vadede başarılması zor bir hedef, tabi ki istisnalar kaydeyi bozmaz, bunu bir seferde başarabilen insanlar mutlaka vardır. O zaman ikinci adıma geçelim. İlk adımda motivasyonumuzu belirledik, çok eminiz bu alışkanlığı kazanmamızın gerekli olduğuna ama bize engel olacak bazı zorlukların da farkındayız. İkinci adımda bu zorlukları değerlendiren bir liste yapacağız.
Örneğimizden gidersek;
-Her akşam 2 saat erken yatmak çok zor
- 2 saat erken yatmak için değiştirmem gereken çok şey var
-2 saat az uyanık kalarak hayatımdan 2 saat eksilecekmiş gibi hissediyorum.
Benim listem 3 maddelik sizinkiler daha farklı olabilir. Şimdi listemizi değerlendirelim,
 "Her akşam 2 saat erken yatmak çok zor" gerçekten de zor mu? Aslında değil, zaten uykusuz olduğunuz için yastığa başınızı koyunca uykuya dalacaksınız, baktınız dalamıyorsunuz o zaman zaten hedefiniz yanlıştır 8 saat değil de 7 saatlik uyku sizin için yeterlidir anlamı çıkıyor.
"2 saat erken yatmak için değiştirmem gereken çok şey var" bu ifade aslında doğru. Ama biraz çaba ile sabah ve akşam rutinleriniz gözden geçirerek gereksiz zamanlarınızı uyku için ayırabilirsiniz. Mesela sabah kahvaltısını akşamdan bir tost hazırlayarak hızlandırabilirsiniz, ya da zamanlayıcılı çay makinesi alarak yine akşamdan sabah saatini kurarak hızlıca taze çay demletebilirsiniz. Kıyafetlerinizi haftasonundan planlayarak sabah zaman yaratabilirsiniz gibi kendinizin bulacağı yöntemlerle bu işi başarabilirsiniz. Bazen de bu listedeki bazı ifadeleri motivasyonunuzdaki liste ile nötrleyebilirsiniz, örneğin "2 saat az uyanık kalarak hayatımdan 2 saat eksilecekmiş gibi hissediyorum" bu hissi motivasyonunuzla yok edebilirsiniz. Hayatınızdan iki saat eksilecekmiş gibi hissetmeniz aslında yorgun ve uykulu olan kalitesiz 2 saatinizi kapsıyor. Motivasyonunuz bu noktada uykusuz geçireceğiniz o 2 saatin önemini önemsiz hale getirecektir.
Bu iki listeyi de hazırladıktan sonra yine de alışkanlığınızı kazanmakta zorlanıyorsanız o zaman da edinmek istediğiniz alışkanlığınızın hedefini küçültebilirsiniz. Yine aynı örnekte 8 saat uyku hedefinizi 7 saat uyku hedefine çekerek daha kolay ulaşılabilir bir hedef haline getirerek öncelikle bu alışkanlığınızı kazanın. İlerleyen tarihlerde asıl hedefinize ulaşmak için tekrar çaba sarfedebilirsiniz.